Assendelver kast of Zaanse Buffetkast

ZOV-05748

meubilair, kastmeubilair, buffetkast

Assendelver kast of Zaanse Buffetkast. Vierdeurs Assendelver beschilderde kast met één lade. De kast bestaat uit een losse boven- en onderkast. Van boven naar beneden bestaat de bovenkast uit twee deuren met daarachter elk een apart compartiment, daaronder een open compartiment met bovenlangs een rondgeholde tooglijst. De onderkast heeft over de gehele breedte een lade, met daaronder twee deuren. De bovenste deuren bestaan elk uit één brede horizontale plank. De onderste deuren uit twee verticale met messing en groef vergaarde planken, met aan de voorzijde een opgespijkerd raamwerk. De lade is rondom koud gespijkerd. De twee delen van de ladebodem zijn vergaard met een messing en groef. De achterwanden bestaan elk uit zes verticaal opgespijkerde met messing en groef vergaarde planken. De bolpoten zijn mogelijk origineel. Er is gebruik gemaakt van gesmede spijkers.
Beslag: De linker bovendeur heeft een inlatend schootveerslot met trapeziumvormige dekplaat en snapschoot. De rechter onderdeur heeft een opleggend open schootveerslot met trapeziumvormige grondplaat en snapschoot. De deuren draaien op handgesmede taps toelopende speunen. De met het slot in de rechter onderdeur corresponderende sluitkram is verplaatst van het schap naar de linker.
Beschildering: De vieren deuren zijn beschilderd met Bijbelse taferelen. Vier episoden uit het leven van Christus. Paneel linksboven het verhaal van Jezus en de blinde man, N.T. Johannes 9:1-41 (Schut nr. 65). Paneel rechtsboven het verhaal van Jezus en de opwekking van uit de dood van lazarus, N.T. Johannes 11: 1-50 (Schut nr. 67). Paneel linksonder het verhaal van de arme weduwe die geld offert in de tempel, N.T. Marcus 12:41-44 (Schut nr. 72). Paneel rechtsonder het verhaal over de vraag aan Jezus van de Farizeeën of men belasting aan de keizer mag betalen, N.T. Mattheus 22:15-17 (Schut nr. 71).
Op de zijpanelen zijn personificaties te zien van begrippen als liefdadigheid, milddadigheid en voorspoed. Op het fries en de lade een lange jacht. Bovenzijde linker zijschot: afbeelding van de deugd Caritas (liefde) als vrouw met drie kinderen. Onderzijde linker zijschot: afbeelding van de goding Abudantia (overvloed) als vrouw met korenaar en mand vruchten. Bovenzijde rechter zijschot: afbeelding van de godin Ceres (godin van de landbouw) als vrouw met korenaren en sikkel. Onderzijde rechter zijschot: afbeelding van een vrouw met bloemen, mogelijk de godin Flora of Spes (hoop).
Gereedschapssporen: Windhoutzaagmolensporen op de onderzijde van de lade. Bolschaafspotren tegen de onder en bovenzijde van de bovenkast. Kraslijnen op de achterzijde van de deuren ter positionering van de spijkers voor het raamwerk. Op de meeste andere oppervlakken in het interieur staan bolschaafsporen.
[Bron onder andere: Hans Piena, Nederlands Openluchtmuseum Arnhem]

Het is niet zeker of zulke kasten door Zaanse meubelmakers en Zaanse huisschilders werden gemaakt. Toch wordt dit een 'Assendelver' kast genoemd. Die naam ontstond in de 19de eeuw. Op de 'Tentoonstelling van Zaanlandsche Oudheden en Merkwaardigheden' in 1874, werd een dergelijk type kast getoond door een bewoner van Assendelft. Men heeft toen vermoedelijk gedacht dat zulke kasten alleen uit Assendelft kwamen. Dit lijkt nu echter zeer onwaarschijnlijk, omdat deze kasten in de hele Zaanstreek en waarschijnlijk zelfs daarbuiten, bekend zijn geweest.
De schilders van deze kast waren huisschilders en geen kunstschilders. De afbeeldingen kopieerden ze van prenten. Populair was de prentbijbel van Pieter H. Schut die in 1659 als 'Toneel ofte Vertooch der Bybelsche Historien' uitgegeven was te Amsterdam. Pieter Schut had daarvoor naar beroemde schilderijen van bijvoorbeeld Rubens, prenten bij de bijbelverhalen gemaakt.

1680 - 1740

eikenhout (deuren), naaldhout, verf

Aangekocht met steun van Stichting VSB Fonds.

Object in vaste opstelling