Fabriek aan de Zaan

B-15002

schildering, schilderij

De titel van het schilderij is 'Fabrieken aan de Zaan'. Een titel die niet klopt. Want Heijenbrock heeft gespeeld met een aantal verschillende elementen en daar een dynamisch schilderij van samengesteld. Het hoge witte fabrieksgebouw heet Zwaardemaker, een beeldbepalende fabriek langs de Zaan. Op het schilderij is de kijkrichting het noorden (want de fabriek van Zwaardemaker staat aan de oostkant van de Zaan). Maar de fabriek is gespiegeld, want het aanzicht is de noordkant, met andere woorden: dan is de blik zuidwaarts gericht.
In het midden is in de achtergrond een gashouder te zien. Die was er wel, maar hij staat niet op de goede plek. De grote stalen vrachtschepen links en rechts kunnen zich niet op deze plek ten noorden van de sluizen op de Zaan bevinden, omdat de schepen te groot zijn voor de sluis.
Het schip rechts lijkt een graanzuiger langszij te hebben, een kolossaal apparaat dat wel in Rotterdam, maar niet in de Zaanstreek werd gebruikt. In de Zaanstreek werd graan over het water aangevoerd met rijnaken. Er werden voor zover bekend alleen graanzuigers gebruikt die aan de fabriek vast zaten.
Hoewel de titel van het schilderij dus luidt ‘Fabrieken aan de Zaan’, was dit Heijenbrock’s eigen vrije weergave van industriële activiteit op hoog niveau. Een bedrijvige wereld vol energie en vooruitgang: Heijenbrock portretteert in dit werk niet in de eerste plaats Zaandam of Rotterdam, maar vooral Nederlandse bruisende industrie.
Gezicht op de Zaan in Zaandam met op de achtergrond de gortfabriek van fa. Zwaardemaker, Meelfabriek Maashaven Rotterdam, Boompjes Rotterdam, Kolentransporteur Steenkolen Handelsvereniging Rotterdam en St. Jobsveem Rotterdam. Er zijn grote vrachtschepen afgebeeld, zoals links een kolentransporteur, maar dit is topografisch niet correct, omdat deze te groot waren voor de sluizen van Zaandam.

1898 - 1948

doek (drager), olieverf (beeld)

Object in vaste opstelling